بیتردید فرهنگ «وقف» یکی از سنتهای حسنه اسلامی است که درباره ثواب و فضیلت آن نیز به طور مکرر در منابع فقهی یاد شده است حتی بنا به روایتی از امام صادق علیه السلام از آن به «صدقه جاریه» نام بردهاند. همچنین، وقف یکی از عمدهترین زیرساختهای اقتصادی جهان اسلام و از ارزشهای مطرح شده در جهانبینی دینی نیز به شمار می آید. علاوه براین، یکی از راههای ادامه نیکوکاری و کمک به همنوعان «وقف» است که واقف با وقف اموال و املاک خود برای امور خیریه و عام المنفعه، درآمد آن موقوفات را به امور خیریه اختصاص میدهد. از آنجا که وقف دارای شرایط و مقررات قانونی و شرعی خاصی است، بنابراین دانستن احکام قانونی آن نیز ضروری است. بنابراین در ادامه به بیان اهم این موارد پرداخته میشود و با آگاهی از قوانین که در مواد 55 تا 91 قانون مدنی آمده به بررسی و بیان برخی از شرایط مهم آن که برای عموم لازم است، میپردازیم.
در تعریف وقف مطابق ماده ۵۵ قانون مدنی چنین آمده: «عین مال، حبس و منافع آن تسبیل شود» و به بیان سادهتر، اصل یک مال یا منافع حاصل از آن را که شخصی برای خدمات عمومی یا اختصاصی در جهت خیر و رضای الهی هدیه میکند، وقف میگویند و بدینوسیله مانع از انتقال آن به دیگری میشود و هرگونه معاملهای نسبت به آن مال مورد وقف را غیرممکن میسازد. منظور از واژه «تسبیل» نیز قرار گرفتن در راهی است که مد نظر واقف بوده یا به عبارتی دیگر، قرار گرفتن منافع یا عین آن مال در راه خداست. در تحقق وقف نیت به تنهایی کافی نیست، بلکه انشای وقف (انجام دادن آن) نیز لازم است. فرقی نمیکند انشای وقف با لفظ و صیغه خاصی باشد یا هر فعل یا هر عملی که بر عمل وقف دلالت کند.